Patologia i sublimacja zachowań politycznych

 Tadeusz Kobierzycki

Erich Fromm (1900-1980) zwrócił uwagę, że od roku 1500 przed Chrystusem do 1860 po Chrystusie zostało zawartych 8 tysięcy traktatów pokojowych, z których. każdy miał zapewnić stały pokój i każdy z nich trwał przeciętnie 2 lata((E Fromm „Are we same?”, w: Walter D. Nunokawa „Readings in Abnormal Psychology”, Human Values and Abnormal Behaviour, Glenview,1965, USA)).

Kazimierz Dąbrowski (1902-1980) twórca teorii dezintegracji pozytywnej twierdził, że aby zapobiegać wojnom i zachowaniom kryminalnym, konieczna jest nauka logiki i filozofii, nauka odkrywania argumentacji fałszywej, pozornej od argumentacji prawdziwej, autentycznej((K. Dąbrowski, Moralność w Polityce, Warszawa 1991. Dalsze przytaczane i rozwijane przeze mnie fragmenty opinii tego autora są przytaczane z tego opracowania.)). Co w Polsce jest teraz niemożliwe po usunięciu ze szkół filozofii na rzecz religii, która zamiast logiki posługuje się technikami retorycznymi, zasłaniającymi stosowanie argumentów pozornych. Prawdą według retoryki systemów opartych na narracjach religijnych jest nie to, co jest , ale to co jest dobre. Przy czym dobre jest to, co systemy religijne uznają za dobre. Jest to etyka dobra bez logiki lub „dobra” pozbawionego logiki. Liczą się tu intencje i wyobrażenia, a nie fakty i ich realistyczne percepcje.

Nieumiejętność zróżnicowania faktów realnych od urojeń uczy pseudointelektualnego sprytu, perwersji mentalnej. Nie pozwala na naukę myślenia systemowego, w którym poznanie (myślenie i obrazowanie emocjonalne) jest skorygowane lub zharmonizowane z myśleniem intelektualnym. Brak takiego systemowego powiązania funkcji poznawczych i behawioralnych sprzyja utrzymywaniu się zachowań agresywnych, morderstw kryminalnych i militarnych. Usprawiedliwianych jako – przypadek, pomyłka, kara, obrona

K. Dąbrowski wskazuje, że oprócz przyczyn mentalnych (myślnych i logicznych) potrzebna jest umiejętność odkrywania przyczyny personalnej , charakterologicznej dziedziczonej społecznie, myślenia i działania kryminalnego. Należą do nich przede wszystkim niedorozwój neuroemocjonalny (neuropatia, psychopatia i socjopatia). Często błędy w diagnozie i argumentacji zachowań kryminalnych spowodowane są niemożnością zróżnicowania argumentacji retorycznej, stosowanej przez demagogów, którą opisywali już starożytni filozofowie w Grecji, od poprawnej argumentacji logicznej, którą usystematyzował Arystoteles.

A zatem, jak pisze K. Dąbrowski:

1) Na wydziałach nauk politycznych powinny powstać wydziały czy instytuty, których celem byłoby rozwijanie nauki o wielopoziomowości funkcji uczuciowych i popędowych, o psychologii „subtelnych” i prymitywnych zbrodni i krętactwa politycznego, rozwijanie nauki o rozumowaniu i postępowaniu wielopłaszczyznowym i wielopoziomowym autentycznym i nauki o konieczności podporządkowania polityki nakazom wielopoziomowej kultury ludzkiej, której nie ma bez rozwoju wielopoziomowego rozwoju emocjonalnego człowieka.

2) Społeczeństwa, władze państw demokratycznych, instytucje naukowe i wychowawcze – powinny zwrócić szczególną i wczesną uwagę na jednostki, przedstawiające silniejsze lub słabsze zawiązki psychopatii, aby nie pozwolić im się rozrastać na szkodę społeczeństwa. Wczesne uświadomienie społeczeństw drogą pracy naukowej, klinicznej, seminaryjnej, poprzez analizy i profilów psychologicznych neuropatów, psychopatów i socjopatów – pozwoliłoby społeczeństwom otrząsnąć się z niedoceniania skutków dopuszczania ich do kierowniczych stanowisk społecznych i politycznych.

3) W państwach autentycznie demokratycznych muszą powstać – otoczone opieką władz i uznaniem społeczeństw – organizacje, których zadaniem byłoby śledzenie motywów argumentacji fałszywych czy cynicznych i ich skutków i ujawnianie ich oraz opracowywanie systematycznej walki z nimi. Wiedza o obiektywnie sprawdzalnej wielopoziomowości funkcji uczuciowych i popędowych powinna być wymagana od przedstawicieli władz organów międzynarodowych, od przedstawicieli różnych państw w ONZ, od wszystkich funkcjonariuszy trybunałów międzynarodowych itd.

4) Kierownicy rządów i dyplomaci , odpowiedzialni za losy ludzkości, powinni przyjąć naukę ostrożności politycznej we wszelkich pertraktacjach z państwami, w których ster dzierżą psychopaci i kryminaliści. Potrzebna jest idea stworzenia i rozwoju silnej armii międzynarodowej, która profilaktycznie – podjęłaby walkę przeciw odpowiedzialnym za gwałcenie praw społeczeństw i krajów podbijanych, wprowadzanych na dziesiątki i setki lat w warunki niewolnictwa duchowego i bezprawia.

5) Przy ONZ oraz przy rządach większych państw demokratycznych powinno powstać „pogotowie” naukowo-polityczne, odpowiednie centra psychologii, które zajmowałyby się szybką analizą powstających ośrodków dyktatury, ciemiężenia innych, przygotowywania dywersji przeciw krajom słabszym, bezbronnym, aby szybko znaleźć środki powstrzymywania w zarodku zbrodni społeczno-politycznych i przyszłego ludobójstwa.

Przy organizacjach międzynarodowych powinno istnieć i działać „pogotowie” społeczno-polityczne, które zajęłoby się akcją przeciw instytucjom obozów koncentracyjnych, więzieniom i umieszczaniu w szpitalach psychiatrycznych takich jednostek, które niczego nie zawiniły poza głoszeniem innych niż oficjalnie uznawane poglądów, poglądów przeciw złu społecznemu i politycznemu. Społeczeństwa i rządy powinny popierać pogłębiane ruchy federacyjne, oparte na autentycznych programach i woli ich realizacji.

1) Ludzie amoralni, agresywni, kryminalni – profile polityków I poziomu
Na I poziomie organizacji politycznych dużą rolę odgrywają według K. Dąbrowskiego psychopatyczni, amoralni, agresywni i kryminalni liderzy (przywódcy, kierownicy, dyrektorzy).

A) Profil behawioralny:

1) – są „inteligentni”, z inteligencją podporządkowaną „prymitywnym potrzebom” realizowanym przez agresywne lub kryminalne formy obrony indywidualnej lub zbiorowej
2) Nie posiadają hamulców wewnątrz-psychicznych, ich hamulce działają pod wpływem represji płynącej z otoczenia.
3) Ich zachowanie jest sztywne, wąskie, automatyczne, oparte na silnych popędach, są to typy bezwzględne, często okrutne.
4) Mają duże ambicje osobiste, małe albo żadne skrupuły, nie liczą się z nikim i z niczym.
5) Przyczyny własnych niepowodzeń widzą zawsze na zewnątrz, stąd podejrzliwość i zemsta za własne porażki na innych.
6) Mają pewne cechy paranoidalne, zawarte potencjalnie w strukturze psychopatycznej.
7) Ich cechy charakteru opanowane są przez popęd do władzy, jej skokowego lub powolnego zagarniania.
8) Mają łatwość i siłę decyzji, duży dynamizm działania, gotowość i do brutalnego „kierowania” grupami zastraszanych ludzi.

B)Techniki strategicznej manipulacji:

Osobnicy o mentalności kryminalnej i ja totalitarnym:

1) Najpierw zyskują w swojej działalności uznanie otoczenia i – często – szerszej społeczności. Dopiero porażki, przejawianie własnych interesów bez skrupułów, brutalność i okrucieństwo korygują opinie często dotychczas pozytywne o nich.
2) Potem budują systemy totalistyczne typu oligarchicznego lub autokratycznego – (plemiennego lub monarchistycznego), czy totalitarne systemy typu dyktatorskiego, gdzie władza przechodzi do rąk jednostki i jej otoczenia (np. Hitler, Mussolini, Stalin).
3) Swoją władzę legitymizują dogodnymi hasłami, motywacjami, werbalizmami , realizują tendencje nacjonalistyczne, antyfederacyjne (nawet przy używaniu terminu federacja).
4) Organizują konflikty, więzienia, obozy koncentracyjne, wojny (przy pozornym odżegnywaniu się od nich), prowadzą bezpodstawne śledztwa , stosują przy tym tortury i inne okrucieństwa,
5) Podporządkowują życie zbiorowe tzw. władzom bezpieczeństwa, – rozbudowują systemy szerokich form kontroli i rozwijają lojalność opartą na podejrzliwości i donosach.

C) Psychopatologia działań organizacyjnych:

1) Celem władzy sprawowanej przez osobników amoralnych, agresywnych i psychopatycznych jest utrzymanie władzy za pomocą techniki dyktatorskiej. Jest to władza dla władzy (ambicja władania), obliczona na wzrost własnej potęgi, poprzez zręczne i brutalne postępowanie i manipulowanie ludźmi, rozwijanie „sił agresywnych”,
2) Sposobem sprawowania przez osobników „negatywnie zintegrowanych” jest sprawowanie władzy poprzez stosowanie przemocy na co dzień, zastraszanie, utajnianie działań, spektakularna dyskredytacja odmiennych opinii i postaw .
3) W szerszej skali Jednostki I poziomu domagają się niewolniczej lojalności, poprzez tworzenie „esencjalnych systemów” zmuszania do posłuszeństwa, wytwarzania dwulicowych postaw.
4) Psychopatyczne jednostki o zredukowanej lub nierozwiniętej uczuciowości stosują bezwzględność i okrucieństwo w stosunku do wszystkiego, co inne, liberalne, indywidualne, autonomiczne i autentyczne.
5) Inteligentni psychopaci stosuję techniki retoryczne (werbalizm) w celu maskowania prawdziwych intencji i faktów np. nazywanie socjalizmem – totalitaryzmu, komunizmu lub faszyzmu.

D) Techniki kontroli informacyjnej przez inteligentnych psychopatów:

Tak zwani „inteligentni psychopaci” sprawnie operują pełnymi sprzeczności logicznych chwytami retorycznymi:

1) W oparciu o parę sloganów ideowych i zewnętrzne podporządkowanie się nieopracowanym i prymitywnym doktrynom, wprowadzają nastrój sprzyjający podejrzliwości. Opierają swoje działanie na strachu, tępieniu odwagi i wolnej myśli.
2) Stosują język nakazów, zakazów, poleceń, rozkazów, komunikatów, plakatów, obwieszczeń.
3) Wprowadzają prewencyjną cenzurę i kary za „niewłaściwe myśli”, rozwijają techniki szpiegowania.
4) Stosują wizualizacje wyłączające umysł i krytyczne myślenie – swoje przekazy sakralizują poprzez ekscytujące imprezy, akademie, festyny, ceremonie parareligijne, zbiorowe pochody itd.
5) Systemowo „mechanizują” zachowania indywidualne i zbiorowe, zamieniają odruchy obronne w działania ludzi-robotów, wytwarzając stany zbiorowej psychozy obronnej połączonej ze zbiorową psychozą wzmacnianej przez uczucie masowego lęku.

Władza osobników I poziomu, ludzi amoralnych, agresywnych i psychopatycznych – opiera się na groźbach i tworzeniu napięć międzynarodowych łamaniu prawa krajowego i międzynarodowego, i przyjętych wcześniej zobowiązań. Liczenie się z siłą i dużą zdolnością decyzji dyktatorów nagminnie organizacje prawa międzynarodowego stosują dyplomatyczne, ekonomiczne i militarne ustępstwa. Organizowane są niezliczone konferencje i okresowo ogłasza się pozytywny stosunek do dyktatorów. Dzieje się tak ze względu na stałe tendencje ludzi normalnych do podporządkowania się przewadze siły w celu uzyskania „pokoju”, przynajmniej na krótki czas. Dyktatura psychopatów politycznych musi być silna i krwawa, aby stłumić silne, społeczne prądy niezależności i buntu, które są najczęściej nieopracowane i nieusystematyzowane.

2) Ludzie normalni, typowi, przeciętni – organizacje polityczne II poziomu.
Psychologia i patologia polityków na II poziomie jest sterowana przez procesy dezintegracji jednopoziomowej. Procesy te dotyczą większości ludzi w danej grupie społecznej. Są one uważane za „naturalne”, zdrowe”, „typowe” – obejmują ok.70% każdej populacji. Sterownikami ich zachowań są według K. Dąbrowskiego : poczucie niższości i słabości w stosunku do siebie i grupy, podwójne i rozdwojone zachowania (ambiwalencje i ambitendencje), zachowania kompensacyjne, obsesyjnie i obronne ( opór i bunt).

Jednostki i grupy „normalne” traktowane są jako „wystarczająco przystosowane” do otoczenia i grupy. Przejawiają wiele nieświadomej odwagi i dużo niecierpliwości, łatwo poddają się okresowej zależności i niezależności. Jest ona tym gwałtowniejsza, gdy jest pozbawiona rozwiniętego, „środowiska wewnętrznego”. Możliwe jest przekroczenie zachowań poziomu II, poprzez rozwój orientacji pionowej. Redukuje ona orientację zewnętrzną na rzecz tego, co wewnętrzne. Elementarny system orientacji wewnętrznej tworzą kodeksy religijne i moralne, które uzupełniają kodeksy prawne, zwyczaje, regulaminy, które tworzę zachowania właściwe dla orientacji zewnętrznej.

W zachowaniach ludzi „typowych”, „normalnych”, „zwykłych” dominują na przemian stany równowagi i nierównowagi, dominują niekiedy tendencje do podporządkowania i anarchii. Zachowania lojalne wobec siebie i wobec całości społecznej grupy, występują na przemian z tendencjami do nieopanowania i buntu. Na tym poziomie zachowaniami ludzi steruje tendencja do cyklicznego konfliktu i separacji. Jest on najczęściej wywołany przez potrzebę usamodzielnienia, oderwania się rodziny czy szerszego otoczenia .

W skali zbiorowej procesy zdrowej separacji organizowane są przez cykliczne powstania, organizowane w warunkach silnych napięć niemożliwych do ich powstrzymania. Dyktatury II poziomu są umiarkowane, łączą przymus z wolnością, zamrożenie z „odwilżą” , niewolę (zakazy i nakazy) z ich „liberalizowaniem”. Umiarkowana oligarchia II poziomu zezwala okresowo na ruchy demokratyczne, na zmienne i nieusystematyzowane wychodzenie poza nakazy i zakazy.

W ambiwalentnych grupach politycznych II poziomu nie ma wyrobionych i opracowanych hierarchii wartości; świadomość działania grupy jest słaba, stąd społeczeństwa są kierowane nastrojami, pasjami, sugestywnością i nieoczekiwanymi „zrywami”. Jest to stan „va et viens”, na którym jednostki psychopatyczne żerują, wywołując nastroje anarchii, buntu, zbiorowych sugestii, często wywołanych – przez nieumiejętne działanie aparatu rządzącego i – „gotowe” do wybuchu, zmienne napięcia jednostek i grup.

W ambiwalentnych organizacjach politycznych na poziomie II krótkotrwałość systemów demokratycznych wynika z tego, że nie opierają się na świadomości grupowej, zgodnie z którą od rządów demokratycznych w tych warunkach należałoby wymagać dużej cierpliwości, rozwagi i polityki i zdrowego dystansu oraz liczenia się z okresowymi nieświadomymi, masowymi „ruchami” ze strony społeczeństwa.

3) Ludzie wrażliwi i otwarci na innych, skłonni do kompromisu – organizacje polityczne (III poziomu)
Na poziomie III organizacji politycznych do głosu dochodzą ludzie wrażliwi, ustępliwi, skłonni do dialogu i kompromisu, skłoni do rezygnacji z własnych roszczeń. Dopuszczają inny punkt widzenia niż tylko własny. Nie mają potrzeby zagarniać cudzego terytorium, cudzej własności, nie muszą się rozpychać i pęcznieć fizycznie , materialnie i emocjonalnie, gdyż mają własna przestrzeń wewnętrzna i własne bogactwo, którym mogą dzielić się, nie mając fizycznie i materialnie niekiedy niczego. Są skromni, emocjonalnie i i społecznie pojemni. Żyją tym, co mają w sobie, we własnym ja i relacjach ja-ty, które uzyskują przestrzeń wewnętrzną – we własnych myślach, emocjach, wrażeniach i wyobrażeniach.

Głównymi sterownikami ludzi wrażliwych na innych, ludzi kompromisu, którzy rozwijają swoje ja w stronę nie-ja (ty, my) są: – zdziwienie w stosunku do otoczenia szerszego i węższego, zaniepokojenie sobą i szerszym otoczeniem, poczucie niższości w stosunku do siebie i własnej grupy, poczucie wstydu i winy, niezadowolenie z siebie i grupy. Te sterowniki rozwoju wewnętrznego korygują rozwój zewnętrzny prowadząc do „zdrowej separacji” i „zdrowej więzi” np. w małżeństwie czy w rodzinie, a także w szerszym otoczeniu. Realizują się w więziach bezinteresownej przyjaźni i miłości. Innym sterownikiem III poziomu rozwoju jest dynamizm nieprzystosowania pozytywnego do siebie i grupy – węższej lub szerszej.

Ten rodzaj dynamiki formuje zachowania , którym sprzyja – powstawanie postaw hierarchicznych, odróżnianie tego, co niższe od tego, co wyższe. Aktywizuje się poczucie odpowiedzialności za poziom i kierunek rozwoju własnej grupy bliższej. Uczynnione zostają inhibicje w stosunku do niższych funkcji emocjonalnych i rozwój funkcji wyższych (przyjaźni, miłości i empatii). To rodzi potrzebę odpowiedzialności za rozwój własnej grupy , który jest pełen konfliktów wewnętrznych. Są one modyfikowane przez wzrastające poczucie odpowiedzialności za siebie i innych.

Ludzie wrażliwi, którzy demonstrują wyraźnie własne postawy autonomii, autentyzmu, szczerości i bezpośredniości – wywołują często reakcje niechętne u większości przedstawicieli „niższej normy”, zwłaszcza u psychopatów. W tej sytuacji działanie jednostek pozytywnych w pojedynkę ulega zahamowaniu, ograniczeniu lub zablokowaniu. Szansą dla pozytywnego działania ludzi wrażliwych otwartych na innych i moralnych jest praca wspólna i zaskoczenie stawiających opór patologicznych grup społecznych, swoją wartościową pracą i jej efektami. To budzi w społeczeństwie uzależnianym przez psychopatów, po dłuższym czasie – zaufanie. Jest to rodzaj działania przez „infekcję pozytywną”, który przeciwstawia się zachowaniom pobudzanym przez „infekcję negatywną”.

Ludzie wrażliwi, otwarci na innych i skłonni do kompromisu odkrywają często swoje „słabe strony” w starciu z psychopatami, ze sprytnymi i „wymownymi” intrygantami. Jednak tam, gdzie dobiera się większa grupa, czy wiele grup ludzi wrażliwych na innych, rezultaty ich pracy przemawiają nawet do szerszych grup, mimo ich podatności na „zaczadzenie”, przez elementy psychopatyczne.

4) Ludzie autonomiczni, asertywni, solidarni – organizacje polityczne IV poziomu.

Cechy charakterystyczne:

W każdej populacji istnieje dość mały procent (ok. 20%) ludzi, których cechuje stałość emocjonalna, stałe nawyki solidarności, i stabilne postawy moralne, oparte na własnej autonomii. Są więc ludźmi autonomicznymi, asertywnymi i życzliwymi (solidarnymi). Ich sterownikami są według K.Dąbrowskiego, takie dynamizmy rozwoju, jak – przedmiot – podmiot w sobie (zdolność do dysponowania sobą), czynnik trzeci (otwarte , moralne, autonomiczne ja). Sterownikiem nadrzędnym jest tu samoświadomość, i rozwinięta i aktywna struktura uczuciowa ( empatia), które łatwo przenosi się na stosunek do innych ludzi. Ja ludzi autonomicznych jest integralne i asertywne sublimowane rozwijane przez samowychowanie lub autopsychoterapię.

Ludzie wrażliwi III poziomu są odpowiedzialni, odważni i empatyczni. Tracą uczucie zawiści i zamieniają je na uczucie życzliwości. Rezygnują z egoistycznych roszczeń i osobistych ambicji. Mają osłabiony instynkt samozachowawczy na niskim poziomie. Mogą więc w sposób subtelny ale zdecydowany, stymulować rozwój tych odłamów społeczeństwa, które zatrzymały swój rozwój na I i II i III poziomie.

Jednak wokół wielkich osobowości łatwo tworzą się grupy patologicznych cwaniaków i politycznych spryciarzy , którzy mają instynkt syntoniczny zła , szybko porozumiewają się ze sobą . Ich popęd do destrukcji, manipulacji i wykorzystania innych pcha ich do działania bez żadnych skrupułów. Szybko i łatwo wyczuwają (zwąchują) potencjalnego wroga, którego „obstawiają” , hamując , deformując lub niszcząc jego pozytywne inicjatywy. W tej sytuacji konieczne jest stałe ukazywanie rezultatów pracy grupy pozytywnej i przekonanie do jej działania szerszych grup społecznych. I pokazanie im, że ich dobrobyt zależy od pracy, takich ludzi.

„Mieliśmy do czynienia z takimi zjawiskami przy powstawaniu wielkich religii, przy tworzeniu niektórych zakonów, przy niektórych wojskowych akcjach obronnych, przy grupach wybitnych reformatorów, jak na przykład otoczenie Peryklesa w Grecji, Komisja Edukacji Narodowej w Polsce. Były jakby wybuchy jednostek czy grup wybitnych, które przez swoją żarliwą i mądrą twórczość wytwarzały jakby nieumówione porozumienie i wielkie dzieła indywidualne i społeczne (wiek Peryklesa w Atenach, epoka odrodzenia, okresy działania wybitnych mistyków, pewne grupy w epoce romantycznej)” – wskazuje K. Dąbrowski.

Przykładami mogą być grupy ludzi współpracujące pod kierownictwem prezydentów Lincolna, Kenedy’ego, de Gaulle’a i innych. Grupy takie budowały kontakty liberalna międzynarodowe , organizowały akcje społeczne i polityczne w Lidze Narodów i ONZ. Były to jednostkowe wysiłki podejmowane na rzecz sprawiedliwości i miłości. Gdyż przedstawiciele polityczni państw członkowskich nie występowali z reguły – poza nielicznymi wyjątkami – w sposób szlachetny, nieegoistyczny. Kierując się interesami i potrzebą zaspokojenia własnego lub grupowego instynktu samozachowawczego. Zaborczego i zdeprawowanego interesu swoich mocodawców.

W takich warunkach objawiają się na ogół dwa sposoby politycznej manipulacji: jeden polegający na zakłamanym, werbalnym współczuciu dla ofiar, który upowszechnia się za pomocą się własnej prasy. W sposób werbalny a nie realny przedstawia się zalety propagandowego „humanizmu” i „współczucia”. Drugi sposób politycznej manipulacji polega na pilnowaniu swoich interesów politycznych poprzez handel bronią. Jak wiadomo akcje antynazistowskie, antyfaszystowskie, czy antykomunistyczne organizowane są dopiero po klęskach politycznych i społecznych wywołanych przez te systemy.

Akcje ratunkowe, podejmowane przez państwa demokratyczne nie były wtedy wyrazem sprawiedliwości i empatii. Sprzedawano silnym tego świata interesy podbitych państw i narodów dla realizacji własnych imperialnych interesów politycznych (np. zdrada interesów Polski w Jałcie). Dopuszczono do aneksji Państw Bałtyckich i Europy Środkowej i Południowej. W drugiej połowie XX wieku piosenkarze pop zrobili dla zmian politycznych w Europie i USA wielokrotnie więcej, niż państwa, a nawet Kościoły (Bangladesz).

Do dziś nie ma stałej instytucji, szlachetnej zbiorowej, autentycznej, niewerbalnej reakcji na oszustwa polityczne, trwające od wieków. Nie jest nią nawet Watykan, który nie miał możności i czasu na zorganizowanie wyjazdu dostojników Kościoła do Biafry, natomiast miał czas na bezpieczne wyjazdy, pocieszające przemowy i szlachetne deklaracje swoich dostojników.

****

K. Dąbrowski opracował własny schemat ukazujący główne cechy organizacji politycznych , dając skrótowe charakterystyki ich działania na I, II, III, i IV poziomie. nie opracował szczegółowo typologii politycznej V poziomu. Staram się uzupełnić tę lukę, na podstawie rozproszonych uwag na ten temat. Poniżej zrekonstruowany przeze mnie i rozwinięty schemat poziomów polityki i polityków opracowany przez K. Dąbrowskiego został opisany w książce opublikowanej pośmiertnie ( Por. K. Dąbrowski, Moralność w Polityce, Warszawa 1991, s. 74-75).

Schemat poziomów polityki i polityków

I. Polityka na poziomie I (integracja prymitywna – negatywna) . Cechy charakterystyczne:
1) Dyktatorstwo prymitywne oparte na cechach psychopatycznych dyktatora – osobiste ambicje, egoizm, okrucieństwo.
2) Organizacje państwowe przyjmują postać oligarchii rodowej, grupowej, klanowej, w której obywatele spychani są do roli poddanych.
3) Preferowana jest polityka narodowa lub blokowa (rasizm, faszyzm, nacjonalizm, komunizm), utrzymywane są dyktatury krajowe i terroryzm międzynarodowy.
4) Tworzenie esencji posłuszeństwa, poprzez bezwzględność a nawet okrucieństwo w stosunku do wszystkiego, co inne, liberalne, indywidualne, autonomiczne i autentyczne.
5) Brak jakichkolwiek form demokracji i liberalizmu, brak stowarzyszeń; cenzura; metoda więzień i obozów koncentracyjnych.
(Państwo terrorystyczne – nekrotyzacja zachowań). Przykład osób reprezentujących ten kierunek myślenia – Hitler, Stalin, Truillo, Mao-TseTung.
2). Polityka na poziomie II – (dezintegracja ambiwalentna – jednopoziomowa). Cechy charakterystyczne:
1) Okresowe tworzenie organizacji wykraczających poza potrzeby przetrwania i agresywnej samoobrony z zalążkami hierarchii wartości społecznych i humanistycznych na przemian z tworzeniem sąsiedzkich, terytorialnych lub ekonomicznych klik .
2) Mieszanka syntonii, sympatii i empatii pozwalającej na stawianie przed sobą wykraczających poza egoizm grupowy i jednostkowy, problemów humanitarnych.
3) Okresowo przytłumiony egoizm narodowy, tworzenie partnerskich relacji międzynarodowych, poprzez tworzenie ustaw i organizacji, ale bez konsekwentnego ich rozwijania.
4) Cykliczne wspieranie prądów liberalnych i instytucji demokratycznych, na przemian z wycofywaniem i doprowadzaniem do ich zwyrodnienia.
5) Cykliczne stany stabilizacji i wstrząsy społeczno-polityczne, dualizm polityczny, procesy rozwoju i procesy degeneracyjne niszczące pluralizm społeczny i demokrację.
(Państwo narodowe – kryminalizacja i lub psychiatryzacja zachowań). Przykład osób reprezentujących ten kierunek myślenia – Roosvelt, Churhil, Nixon.
3) Polityka na poziomie III – (dezintegracja pozytywna – wielopoziomowa spontaniczna). Cechy charakterystyczne:
1) Tworzenie podstaw dla rozwoju organizacji liberalnych i aktywne wspieranie tendencji demokratycznych.
2) Dopuszczanie do głosu i władzy jednostek i grup najbardziej kulturalnych o nastawieniach alterocentrycznych.
3) Walka z destruktywnymi grupami interesu i klikami, które ograniczają rozwój społeczny , poprzez jednostronną dominację ekonomiczną, etniczną, religijną itd.
4) Systemowa promocja postaw empatycznych, widzenie na bliski i daleki dystans, psychonerwicowy charakter polityki.
5) Wzmacnianie jednostkowych postaw i zachowań bohaterskich, opartych na ofiarności, altruizmie.
(Państwo otwarte – pluralizacja zachowań). Przykład osób reprezentujących ten kierunek myślenia– Ch. De Gaulle, P. Trudeau, J. F. Kennedy.
4). Polityka na poziomie IV (dezintegracja pozytywna – wielopoziomowa usystematyzowana). Cechy charakterystyczne:
1) Organizacje polityczne uwzględniają rolę wartości politycznych i ekonomicznych skorelowanych z wartościami moralnymi.
2) Dużą rolę w organizacjach politycznych odgrywa bezinteresowna życzliwość, przyjaźń i empatia.
3) Rezygnacja z przemocy w regulowaniu stosunków społecznych, relacje oparte na dialogu, które zamieniają konflikt za pomocą kompromisu.
4) Organizacja państwowa rozwija swoje opiekuńcze, wspiera słabych i pozwala rozwijać się im w oparciu o pomoc silniejszych i solidarność.
5) Odwoływanie się do wiedzy medycznej i psychologicznej, do profilaktyki zdrowotnej w organizacji systemu społecznego.
(Państwo solidarne – zachowania altruistyczne). Przykład osób reprezentujących ten kierunek myślenia– Sokrates, Lincoln, Dag Hammarskjold, Gandhi.
5. Polityka na poziomie V (integracja pozytywna – finalna), Cechy charakterystyczne:
1) Organizacje polityczne uwzględniają zasady moralne, które stawiane są na równi z zasadami ekonomicznymi, psychologicznymi i religijnymi.
2) Dowartościowanie personalistycznych podstaw organizacji społecznych, ekonomia sprzężona z moralnością, wolontaryjna praca dla innych ludzi i społeczeństw.
3) Integracja polityki z zasadami filozofii, humanistycznej hierarchii moralnej i potrzeb egzystencjalnych grup, rodzin i jednostek.
4) Integracja potrzeby wolności i miłości, jednostki i wspólnoty, promocja rozwiązań prorodzinnych, sprzężonych system obywatelskim.
5) Państwo otwarte dla obywateli innych państw i kultur, przyjmowanie i ochrona obcokrajowców, takie same prawa dla wszystkich.
(Państwo uniwersalne – zachowania bezinteresowne). Przykład osób reprezentujących ten kierunek myślenia – Konfucjusz, Budda, Mojżesz, Jezus.

***

W konkluzji wykładów o moralności w polityce, Kazimierz Dąbrowski sugeruje, że powinno się usystematyzować prace wszystkich instytucji państwa (politycznych, religijnych, pedagogicznych, prawnych, zdrowotnych itd), aby wytworzyć silne napięcie psychicznej „infekcji pozytywnej” i skierować je przeciw patologii politycznej, wobec której jesteśmy w większości wypadków bezsilni. Takie syntetyczne działanie ma szanse po wielu latach wywołać oczekiwane reakcje ze strony większości społeczeństw krajów świata.

Wszystkie organizacje religijne – Synagogi, Zbory, Pagody, Cerkwie i Kościoły itd. nie powinny nigdy uprawiać polityki kompromisu ze złem. Polityka „wszerz” niweczy wartość autentyczną instytucji politycznych, uwzględniających sublimująca i kulturotwórcza rolę organizacji religijnych i kodeksów moralnych, deformując ich dynamizującą rolę w zdrowym rozwoju społeczeństw, państw, narodów i organizacji międzynarodowych.

Źródło: Studencka Szkoła Higieny Psychicznej, Dr Tadeusz Kobierzycki, Wykłady – Warszawa 1991