O teorii dezintegracji pozytywnej K. Dąbrowskiego w świetle dynamiczno-egzystencjalnego modelu rozwoju osoby

Streszczenie [PL]

Przedmiotem refleksji jest rozwój osoby ze szczególnym uwzględnieniem mechanizmu zmiany rozwojowej. Autor artykułu wyjaśnia rozwój, przedstawiając dynamiczno-egzystencjalny model procesu rozwojowego. Przyjmuje, że rozwój jest to zmiana stanu podmiotu osobowego, która wyraża się w zmianie zachowania. Wyróżnia i opisuje podstawowe kategorie stanów podmiotu: stany dynamiczne, stany świadomości (pragnienia i dążenia), stany wiedzy (przedstawienia) oraz stany umysłowe (obrazy rzeczywistości). W ramach zaproponowanego modelu autor interpretuje podstawowe twierdzenia teorii dezintegracji pozytywnej K. Dąbrowskiego. Wy róż nia zasadnicze etapy procesu rozwojowego oraz omawia znaczenie poziomów rozwoju psychicznego. Omawiając czynniki rozwojowe, autor podkreślił komplementarny związek między relacjami zależności, które warunkują zmianę stanu podmiotu (jest to aspekt dezintegracji), a relacjami instrumentalnymi, dzięki którym podmiot dokonuje zmian w sytuacji zewnętrznej. Skutkiem nieprzechodnim (podmiotowym) tych zachowań jest integracja dynamizmów w obrębie sprawczego dynamizmu woli.

Summary [EN]

The main goal of this article is to present human development, stressing the mechanism of developmental change. Development is understood as a transformation in one’s state, which is reflected in their behavior. The author outlines a dynamic-existential model of the development process. Basic categories of the states are distinguished and described. They are: dynamic states, status of awareness (desires and aspirations), knowledge states (representations) and mind states (images of reality). Fundamental phases of development process are also distinguished and expanded upon. While elaborating on the factors of development, the author stresses a complementary connection between dependencies’ relationships which determine change in one’s state (it is a disintegration aspect), and instrumental relationships through which the person makes changes in the external environment; the intransitive result of the instrumental actions is integration.